Oya CANBAZOĞLU

Türk Dünyasında alfabe birliği, dil ve kültür açısından taşıdığı anlam ve önemiyle dikkat çekmektedir. Türk dili, tarih boyunca farklı alfabeler kullanılarak yazılmıştır. Ancak, bu çeşitlilik içinde ortak bir alfabeye sahip olmanın getirdiği avantajlar ve beraberinde getireceği bütünleşmeyi, Türk dünyasının geleceği açısından kritik bir konudur.

Ortak Türk Alfabesi

Ortak Türk Alfabesi, Türk dillerindeki asal sesler esas alınarak ve aynı kaynaktan çıkanlar sınıflandırılarak tüm harflerin gösterildiği bir sistemdir. 34 harften oluşan bu alfabe, Türk dillerinin fonetik yapısını en iyi şekilde yansıtmak amacıyla geliştirilmiştir. Ortak Türk Alfabesini kullanacak ülkeler arasında; Türkiye, Azerbaycan, Kazakistan, Kırgızistan, Tataristan ve Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti bulunmaktadır. Bu durum, Türk dünyasında kültürel ve dilsel bir birlik oluşturma hedefinin önemli bir parçasıdır.

Türklerin Kullandığı Alfabeler

Türkler tarih boyunca birçok farklı alfabe kullanmışlardır. Türk yazı sistemleri, Türk dilinin bütün tarihî ve çağdaş dönemlerinde kullanılmış olan alfabelerdir. En geniş ölçüde kullanılan yazı sistemleri arasında Göktürk, Uygur, Arap, Kiril ve Latin alfabesi yer almaktadır.

Tarih boyunca Türkler, sırasıyla “Göktürk”, “Uygur”, “Arap”, “Latin” ve “Kiril” alfabelerini kullanmışlardır. Türklerin kullandığı ilk alfabe, Türk yaşam biçiminin ve kültürünün etkisi ile oluşturulmuş olan Göktürk alfabesidir. Göktürk alfabesi, Türk yazılı kültürünün ilk örneklerini oluşturmuş ve dilin zenginliğini yansıtmıştır. Kiril harfleri ise, Türkiye Cumhuriyeti dışındaki Türk boyları tarafından yaygın olarak kullanılmıştır.

Böylece, 34 harften oluşan “Ortak Türk Alfabesi”, Türk Devletleri Teşkilatının uhdesinde oluşturulan “Türk Dünyası Ortak Alfabe Komisyonu” tarafından oy birliğiyle kabul edilmiştir. Bu komisyon, Türk dillerinin ortaklaşmasını sağlamak amacıyla önemli adımlar atmaktadır.

Alfabe ve Ses Uyumu

Ortak Türk Alfabesi, Türk dillerindeki seslerin en iyi şekilde temsil edilmesi amacıyla tasarlanmıştır. Örneğin, “Q” harfi Latin alfabesinde kullanılan ancak Türkçede yer almayan bir karakterdir. Genellikle “k” harfi ile karşılanan bu ses, Türkçede “q” harfi ile yazılabilmektedir. Bu tür detaylar, alfabenin fonetik yapısını daha da güçlendirmektedir.

Latin Alfabesi

Latin alfabesi, Türk devletleri arasında ilk olarak Azeri Türkleri tarafından kullanılmaya başlanmıştır. Türkiye ise, 1 Kasım 1928’de gerçekleştirilen Harf Devrimi ile Arap alfabesinden Latin alfabesine geçiş yapmıştır. Latin alfabesi 29 harften oluşmakta olup, bu alfabenin 21’i ünsüz, 8’i ise ünlü harftir. Latin alfabesinin kabulü, Türkiye’de okuma yazma oranını artırmış ve modernleşme sürecine büyük katkı sağlamıştır.

Sonuç

Sonuç olarak, Türk dünyasında alfabe birliği, sadece bir dilsel uygulama değil, aynı zamanda kültürel, ekonomik ve sosyal bir gereklilik olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu birliğin sağlanması, Türk halkları arasındaki bağı güçlendirecek ve ortak bir gelecek vizyonu oluşturacaktır. Ortak Türk Alfabesi, Türk dünyasının uyumu için atılacak önemli bir adımdır ve bu konuda atılacak adımlar, sadece günümüzü değil, geleceğimizi de şekillendirecektir. Türk dünyası, ortak bir alfabe ile daha güçlü, daha bütünleşmiş ve daha etkili bir geleceğe doğru ilerleyebilir.
Bu bağlamda, tüm Türk devletlerinin bu birliği desteklemesi, gelecekteki nesillere de önemli bir miras bırakacaktır.