Hamiyet ÇAKIR
1463’te Bosna’yı fetheden II. Mehmet Osmanlı Sultanları arasında ilk temel yasa kitabını çıkarandır. Onun zamanında bir askeri feodal imparatorluk olan Osmanlı Trabzon’dan Arnavutluğa, Kırımdan Ulah diyarına kadar genişlemiştir. Farklı dil ve dinlerden olan bu insanların insan haklarını serbestçe kullanarak huzur içinde yaşamaları birçok Fermanla sağlanmıştır. Bu fermanlar aslında insanlık tarihinde kaleme alınmış ve halka duyurulduktan sonra yasal düzen sağlamada kullanılmış insan hakları belgeleridir.
Birleşmiş Milletler Barış Gücü’ne bağlı olarak 1999 yılında Bosna’ya gönderilen Türk Birliği inanılmaz sevinç gösterileri ve törenlerle karşılanmıştı. Bu birlik, görev alanı içerisindeki bir Katolik manastırında Fatih’e ait bir belgenin bulunduğunu öğrenir. Bunun üzerine, Türkiye’den giden özel bir ekip onun Fatih’in Bosna fethedildikten sonra yayınladığı bir ferman olduğunu tespit eder. Bu fermanın bir kopyası Başbakan Bülent Ecevit tarafından ABD Başkanı Bill Clinton’a hediye edilmiştir. T.C. Kültür Bakanı İstemihan Talay ise bu belgenin tarihteki ilk “insan hakları belgesi” olduğunu iddia etmektedir. Fatih bu ferman ile tüm yöneticilerine şunu emrediyor:
“Ben Fatih Sultan Han, bütün dünyaya ilan ediyorum ki; kendilerine bu Padişah Fermanı verilen Bosnalı Fransiskenler himayem altındadır ve emrediyorum:
Hiç kimse ne bu adı geçen insanlar, ne de onların kiliselerini rahatsız etmesin ve zarar vermesin. İmparatorluğumda huzur içinde yaşasınlar. Bu göçmen durumuna düşen insanlar özgür ve güvenlik içinde yaşasınlar. İmparatorluğumdaki tüm memleketlere dönüp kendi manastırlarına yerleşsinler.
Ne padişahlık eşrafından, ne vezirlerden veya memurlardan, ne hizmetkârlardan hiç kimse bu insanların onurunu kırmayacak ve onlara zarar vermeyecektir.
Hiç kimse bu insanların hayatlarına, mallarına ve kiliselerine saldırmasın, hor görmesin veya tehlikeye atmasın. Hatta bu insanlar başka ülkelerden devletime birisini getirse onlar da aynı haklara sahiptir.
Bu padişah fermanını ilan ederek burada, yerlerin, göklerin yaratıcısı ve efendisi Allah, Allah’ın elçisi aziz peygamberimiz Muhammed ve 124 bin peygamber ile kuşandığım kılıç adına yemin ediyorum ki, emrime uyarak bana sadık kaldıkları sürece tebaamdan hiç kimse bu fermanda yazılanların aksini yapmayacaktır.”
O günden bu güne 552 yıl geçmiştir.
Osmanlı İmparatorluğu Balkanlara Roma ve Bizans İmparatorluklarından sonra gelen ve evrensel insan haklarını tanıyan ve onlara dayanan çok etnikli, çok dinli ve çok kültürlü bir saltanat kurmuştur. O devirde herkes rahat ve huzur içinde yaşadığı için Balkanlarda 300 sene savaş olmamıştır. Barışın temelleri hep Sultan Fermanlarına dayanmıştır. Saltanat insan haklarının tanındığı, ibadet özgürlüğü olduğu yerde iyi komşuluk ve hoşgörü toplumu kurulabileceğine inanmış ve bunu uygulamıştır.
